ประเภทการสูญเสียการได้ยิน: สาเหตุ อาการ และแนวทางการรักษา

การสูญเสียการได้ยินเป็นปัญหาสุขภาพที่สามารถเกิดได้จากหลายปัจจัย เช่น การสัมผัสเสียงดังเป็นเวลานาน อายุที่เพิ่มขึ้น หรือโรคที่เกี่ยวข้องกับระบบการได้ยิน ซึ่งอาจส่งผลต่อการสื่อสาร และคุณภาพชีวิตของเราได้

หูของเราประกอบด้วย 3 ส่วนหลัก ได้แก่ หูชั้นนอก หูชั้นกลาง และหูชั้นใน การสูญเสียการได้ยินสามารถแบ่งออกเป็น 3 ประเภท ซึ่งแต่ละประเภทมีแนวทางการรักษาที่แตกต่างกันออกไป การทำความเข้าใจลักษณะของการสูญเสียการได้ยินจะช่วยให้เราสามารถดูแลและรับมือกับปัญหานี้ได้อย่างเหมาะสม

ประเภทของการสูญเสียการได้ยิน

1. การสูญเสียการได้ยินแบบนำเสียง (Conductive Hearing Loss)

เกิดจากความผิดปกติในหูชั้นนอกหรือหูชั้นกลาง ทำให้เสียงไม่สามารถเดินทางไปยังหูชั้นในได้อย่างมีประสิทธิภาพ 

• สาเหตุ:
  • ขี้หูอุดตัน
  • สิ่งแปลกปลอมติดในช่องหู (มักพบบ่อยในเด็ก)
  • น้ำในหูชั้นกลางจากหวัดหรือภูมิแพ้
  • แก้วหูทะลุจากอุบัติเหตุหรือการติดเชื้อ
  • หูน้ำหนวก (Otitis Media) ทำให้มีของเหลวสะสมในหูชั้นกลาง
  • กระดูกหูผิดปกติ เช่น โรค “Otosclerosis” เป็นโรคที่ทำให้กระดูกโกลน (Stapes) แข็งตัวและเคลื่อนไหวได้น้อยลง ส่งผลให้เสียงเดินทางไปยังหูชั้นในได้ไม่ดี
  • ปัญหาการทำงานของท่อยูสเตเชียน (Eustachian Tube) ทำให้ความดันในหูชั้นกลางผิดปกติ ส่งผลให้เสียงเดินทางได้ไม่ดี
  • การติดเชื้อที่หูชั้นนอก (External Otitis หรือ Swimmer’s Ear) ซึ่งมักเกิดจากการว่ายน้ำหรือติดเชื้อแบคทีเรีย
  • ปัญหาการพัฒนาของหูชั้นนอกหรือหูชั้นกลาง เช่น ช่องหูผิดปกติหรือกระดูกในหูผิดรูป
• อาการ:
  • ได้ยินเสียงเบาลง หรือเหมือนเสียงถูกปิดกั้น
  • ได้ยินเสียงตัวเองดังผิดปกติ
  • อาจมีอาการปวดหู หรือมีของเหลวไหลออกจากหู
  • หากเกิดจากการติดเชื้อ อาจมีไข้ร่วมด้วย
• แนวทางการรักษา:
  • ✅ รักษาตามสาเหตุ โดยใช้ยา, ดูดขี้หู / ล้างหู, การผ่าตัด
  • ✅ ใช้เครื่องช่วยฟังในกรณีที่ไม่สามารถรักษาให้หายขาด

2. การสูญเสียการได้ยินแบบประสาทรับเสียง (Sensorineural Hearing Loss)

เกิดจากความเสียหายของ เซลล์ขนในหูชั้นใน (Cochlea) หรือ เส้นประสาทหู (Auditory Nerve) ซึ่งทำหน้าที่ส่งสัญญาณเสียงจากหูไปยังสมอง ส่งผลให้ได้ยินเสียงเบาลง หรือแม้แต่เสียงดังก็อาจฟังไม่ชัด ซึ่งการสูญเสียการได้ยินประเภทนี้พบได้บ่อยที่สุด

• สาเหตุ:
  • พันธุกรรม
  • อายุที่มากขึ้น
  • การกระแทกที่ศีรษะ
  • ยาที่มีพิษต่อการได้ยิน เช่น ยาปฏิชีวนะบางชนิด (Aminoglycosides), ยาเคมีบำบัด, ยาขับปัสสาวะบางประเภท
  • ความผิดปกติของพัฒนาการของหูชั้นใน
  • การฟังเสียงที่ดังจนเกินไป ซึ่งการฟังเสียงดังระดับ 85 เดซิเบลขึ้นไปเป็นเวลานานอาจทำให้เกิดความเสียหายถาวร
  • การสัมผัสเสียงดังเป็นเวลานาน เช่น การทำงานกับเครื่องจักร การฟังคอนเสิร์ต หรือการใช้หูฟังเสียงดังต่อเนื่อง
  • การติดเชื้อไวรัส เช่น หัดเยอรมัน คางทูม
  • โรคบางชนิด เช่น เบาหวาน ความดันโลหิตสูง
• อาการ:
  • ได้ยินเสียงเบาลง โดยเฉพาะเสียงสูง
  • เข้าใจคำพูดยาก โดยเฉพาะในที่ที่มีเสียงรบกวน
  • มีอาการหูอื้อ หรือเสียงดังในหู (Tinnitus)
  • เวียนหัว หรือสูญเสียการทรงตัว (ในบางกรณี)
• แนวทางการรักษา:
  • ❌ ไม่สามารถรักษาให้กลับมาเป็นปกติ
  • ✅ ใช้เครื่องช่วยฟัง (Hearing Aid) – เหมาะสำหรับผู้ที่ยังพอมีการได้ยินเหลืออยู่ในระดับที่เครื่องช่วยฟังสามารถขยายเสียงได้อย่างมีประสิทธิภาพ
  • ✅ ใช้ประสาทหูเทียม (Cochlear Implant) – สำหรับ ผู้ที่สูญเสียการได้ยินระดับรุนแรงถึงหูหนวก (Severe to Profound SNHL) และเครื่องช่วยฟังไม่สามารถช่วยให้ได้ยินเสียงได้ดีพอ
  • ✅ การฟื้นฟูการได้ยิน (Aural Rehabilitation) – ใช้ร่วมกับเครื่องช่วยฟังหรือประสาทหูเทียม เพื่อช่วยให้ผู้ป่วยฝึกฟังเสียงและปรับตัวกับระดับการได้ยินใหม่

3. การสูญเสียการได้ยินแบบผสม (Mixed Hearing Loss)

การสูญเสียการได้ยินแบบผสมเกิดจากทั้ง การสูญเสียการได้ยินแบบนำเสียง (Conductive Hearing Loss) และ การสูญเสียการได้ยินแบบประสาทรับเสียง (Sensorineural Hearing Loss) พร้อมกัน ซึ่งอาจเกิดจากความผิดปกติทั้งที่หูชั้นนอก หูชั้นกลาง และหูชั้นใน

• สาเหตุหลัก:
  • โรคที่ทำให้เกิดทั้งประสาทหูเสื่อมและการนำเสียงบกพร่อง เช่น โรค Otosclerosis จะส่งผลกระทบต่อกระดูกหูในหูชั้นกลางก่อนและหากรุนแรงอาจลุกลามไปยังหูชั้นใน
  • การติดเชื้อในหูที่รุนแรง เช่น หูน้ำหนวกเรื้อรัง จนทำให้ทั้งแก้วหูเสียหายและเซลล์ขนในหูชั้นในถูกทำลาย
  • ได้รับบาดเจ็บที่หูจากแรงกระแทกหรืออุบัติเหตุ
• อาการ: มีอาการของ ทั้ง 2 ประเภท ได้แก่ 
  • ได้ยินเสียงเบาลง 
  • เสียงผิดเพี้ยน และ
  • อาจมีอาการปวดหูหรือมีของเหลวไหลออกจากหู
• แนวทางการรักษา:
  • ✅ รักษาการนำเสียงบกพร่องก่อน
    • ขึ้นอยู่กับสาเหตุ อาจใช้การดูดขี้หู รักษาการติดเชื้อ ผ่าตัดแก้ไขกระดูกหู หรือใส่แก้วหูเทียม
    • ในบางกรณี เช่น หูชั้นกลางอักเสบเรื้อรัง อาจต้องรักษาโดยแพทย์เฉพาะทาง
  • ✅ ใช้เครื่องช่วยฟัง หรือ ประสาทหูเทียม
    • การใช้เครื่องช่วยฟังจะเหมาะในกรณีที่การสูญเสียการได้ยินประเภท Sensorineural อยู่ในระดับไม่รุนแรงถึงปานกลาง
    • หากประสาทหูเสื่อมขั้นรุนแรงและเครื่องช่วยฟังไม่สามารถช่วยได้แล้ว อาจพิจารณาการใส่ ประสาทหูเทียม (Cochlear Implant) เพื่อช่วยให้การได้ยินดีขึ้น

การสูญเสียการได้ยินแบบเฉียบพลัน (Sudden Sensorineural Hearing Loss – SSNHL) 

เป็นภาวะที่เกิดขึ้นแบบฉับพลัน โดยส่วนใหญ่มักเกิดขึ้นภายใน 72 ชั่วโมง และอาจไม่มีสาเหตุชัดเจน มักเกิดขึ้นที่หูข้างเดียว ซึ่งพบบ่อยในช่วงอายุ 40-60 ปี อาจมีอาการหูอื้อหรือเวียนศีรษะร่วมด้วย หากไม่ได้รับการรักษาทันที อาจนำไปสู่การสูญเสียการได้ยินถาวรได้

• สาเหตุที่อาจเป็นไปได้:
  • การติดเชื้อไวรัส
  • ความผิดปกติของระบบไหลเวียนเลือดในหู
  • โรคภูมิคุ้มกันทำร้ายตัวเอง
  • การใช้ยาที่มีพิษต่อหู
  • สาเหตุไม่ทราบแน่ชัด (พบได้ถึง 90% ของผู้ป่วย)
• แนวทางการรักษา:
  • ⚠️ ควรพบแพทย์ทันที (ภายใน 48 ชั่วโมงดีที่สุด) เพื่อเพิ่มโอกาสฟื้นตัว
  • ✅ สเตียรอยด์ (Corticosteroids): การรักษาหลักเพื่อลดการอักเสบและป้องกันความเสียหายต่อเซลล์ประสาทหู
  • ✅ บำบัดด้วยออกซิเจนความดันสูง (Hyperbaric Oxygen Therapy – HBOT): อาจช่วยฟื้นฟูการได้ยิน โดยเฉพาะหากใช้ร่วมกับสเตียรอยด์
  • ✅ รักษาสาเหตุ (ถ้าทราบ): เช่น หากเกิดจากไวรัส แพทย์อาจให้ยาต้านไวรัสเพิ่มเติม
• ประสาทหูเทียม (Cochlear Implant) จำเป็นหรือไม่?
  หากการรักษาด้วยสเตียรอยด์ไม่ได้ผลและสูญเสียการได้ยินถาวร อาจต้องพิจารณาใช้เครื่องช่วยฟัง หรือในกรณีที่เครื่องช่วยฟังไม่สามารถช่วยได้ อาจพิจารณาการใส่ประสาทหูเทียมในภายหลัง
• ข้อควรรู้:
  • 📌 หากไม่ได้รับการรักษาภายใน 2 สัปดาห์ อาจสูญเสียการได้ยินถาวร
  • 📌 แม้ไม่มีอาการเจ็บปวด ก็ควรรีบพบแพทย์หู คอ จมูกทันที

ระดับของการสูญเสียการได้ยิน

การสูญเสียการได้ยินสามารถแบ่งได้เป็น 5 ระดับตามความรุนแรง และระดับเสียงที่สามารถได้ยินได้ (วัดเป็นเดซิเบล หรือ dB):

• เบา (26–40 dB): ฟังเสียงบางเสียงได้ยาก เช่น เสียงกระซิบ
• ปานกลาง (41–55 dB): ไม่สามารถได้ยินเสียงพูดในระดับปกติได้
• ค่อนข้างรุนแรง (56–70 dB): ฟังเสียงพูดไม่ได้ แต่ยังได้ยินเสียงดังบางเสียง
• รุนแรง (71–90 dB): ฟังเสียงพูดไม่ได้ และได้ยินเสียงดังเพียงบางเสียงเท่านั้น
• รุนแรงมาก (90 dB ขึ้นไป): ฟังเสียงพูดไม่ได้ และได้ยินเพียงเสียงที่ดังมากเท่านั้น

การทดสอบการได้ยิน

หากคุณยังไม่เคยทดสอบการได้ยิน ควรปรึกษาผู้เชี่ยวชาญด้านการได้ยินก่อนตัดสินใจเลือกเครื่องช่วยฟัง เนื่องจากบางปัญหาการได้ยิน เช่น ขี้หูอุดตัน อาจไม่สามารถแก้ไขได้ด้วยเครื่องช่วยฟัง และการทดสอบการได้ยินอาจช่วยค้นหาสาเหตุที่คุณอาจไม่รู้ตัว

หลังจากการทดสอบ คุณจะได้รับผลการทดสอบการได้ยิน (Audiogram) ซึ่งจะเป็นข้อมูลที่ช่วยให้ผู้เชี่ยวชาญแนะนำวิธีการรักษาที่เหมาะสม เช่น 

• การใช้เครื่องช่วยฟัง
• การทำหัตถการ เช่น การล้างหู หรือการรักษาภาวะที่ทำให้การได้ยินลดลง

หากสูญเสียการได้ยินมาก และเครื่องช่วยฟังไม่สามารถช่วยได้ อาจพิจารณาการใช้ประสาทหูเทียมในภายหลัง

แนะนำให้ตรวจการได้ยินทุก 6 เดือน หรืออย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง เพราะการตรวจพบปัญหาการได้ยินตั้งแต่เนิ่น ๆ จะช่วยป้องกันความรุนแรงที่อาจเกิดขึ้น และให้คุณได้รับการดูแลที่เหมาะสมทันเวลา

หากสนใจสอบถามข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับการทดสอบการได้ยิน หรือบริการอื่น ๆ สามารถติดต่อเราได้ที่ Line Official, Facebook หรือโทร 02-693-9411

ขอบคุณข้อมูลจาก :

American Speech-Language-Hearing Association : Conductive-hearing-loss

American Speech-Language-Hearing Association : Sensorineural-hearing-loss

American Speech-Language-Hearing Association : Mixed-hearing-loss/

The National Council on Aging (NCOA)

Medpark Hospital

Amarintv

World Health Organization (WHO)

Chula Digital Collections

วารสารศึกษาศาสตร์ มหาวิทยาลัยบูรพา

วารสารความปลอดภัยและสุขภาพ

• Facebook
• Twitter
• Line